Okiem eksperta czyli podróże prof. Baranowskiego "Lotos

Zbiorniki wodne w naszej strefie klimatycznej porośnięte są zazwyczaj grążelami, rzadziej grzebieniami. W sztucznych oczkach wodnych sadzi się też grzybienie i to przeważnie odmiany o kwiatach czerwonych. We wschodniej Azji, naturalne lub sztuczne zbiorniki opanowane są przez lotos orzechodajny (Nelumbo nucifera). Zarówno warunki klimatyczne jak i kulturowe sprawiają, że rośliny te są spotykane w każdym zbiorniku wodnym.

Lotos znany też pod nazwą bobowiec, bób wodny czy nurzybób - jest byliną, posiadającą długie, grube, płożące się po dnie kłącza zanurzone w mulastym dnie. Z nich to po okresie spoczynku wyrastają liście sięgające do 1,5 m ponad powierzchnię wody. Tarcza liścia jest lejkowato wgłębiona do środka, ku nasadzie ogonka i dorastać może nawet do 0,5 m średnicy. Powierzchnia liścia pokryta jest warstwą woskową, która sprawia, że jest ona niezwilżalna przez deszcz. Krople wody ściekają po liściu jest to tzw. efekt lotosu.

Liście posiadają rozbudowany system kanałów powietrznych, które zaopatrują zanurzone w dnie zbiornika korzenie w tlen. Ogonki liściowe dochodzić mogą do 2,5 m długości. Z ogonków tych, na jednej z wysp znajdującej się na jeziorze Inle (Myanmar-dawniej Birma) wydobywa się włókna nerwowe i tka materiały z których przygotowuje się ubrania dla mnichów. Płótno wykonane z włókien nerwowych lotosu jest około trzy razy droższe od jedwabiu. Jak nam podała lokalna przewodniczka do zrobienia małego szalika o wymiarach 50 x 30 cm należało zużyć 3.000 pędów lotosu.

Pąki kwiatowe mają charakterystyczny kształt. Kwiaty od barwy ciemnoróżowej do białej są duże, dorastają do 25 cm. Rozwijają się w dzień, zamykają wieczorem. Nazywa się je niekiedy kwiatem słonecznym i księżycowym, są pachnące. Napar z płatków lotosu (herbatka) pachnie i jest wyśmienity w smaku. Kwiaty są obupłciowe. Pierwszego dnia po otwarciu kwiatu następuje zapylenie. Dokonują tego różne gatunki owadów. Pręciki dojrzewają dopiero następnego dnia, a na trzeci okrywa kwiatowa i pręciki opadają. Mówimy, że są to kwiaty partogyniczne. W związku z tym, że słupków jest wiele i są one przerośnięte i otoczone tkanką dna kwiatowego przekwitły kwiat przyjmuje kształt sitka jak przy konewce. Suchy wykorzystywany jest we florystyce. Z każdego słupka wytwarza się owoc złożony (orzech) trochę podobny do żołędzia dębowego i jest bogaty w skrobię. Nasiona są cięższe od wody, opadają na dno i dosyć szybko kiełkują. W Indochinach bardzo pospolite są prażone orzeszki z lotosu, w formie naturalnej albo przetworzonej, Tak prawdę mówiąc, wszystkie części lotosu są jadalne. Na jarmarkach kupić można różne produkty jadalne owinięte liśćmi lotosu. Preparaty z kwiatu lotosu wykorzystywane są w kosmetyce. Stosuje się je jako odżywkę dla skóry, powodującą nawadnianie, nawilżanie. Niektóre produkty polecane są w medycynie jako preparaty mające właściwości ściągające, moczopędne, zmiękczające, przeciwgorączkowe, uspakajające, obniżające ciśnienie krwi itp.

Podaje się, że 100 g kwiatu zawiera 74 kcal., 15%,błonnika, 73 % wit. C, nie ma cholesterolu, mało tłuszczu, ale znajduje się Cu i Fe oraz witamina B. Wszystkie części lotosu uznawane są jako lekki afrodyzjak.

Najważniejsze znaczenie lotosu w krajach Azji wschodniej to jego symbolika. Jest on symbolem duchowej czystości i praw. Wyrastając z mułu stanowi aluzję do świata materialnego, przechodząc przez wodę stanowi czynnik emocjonalny, wydostając się na świeże powietrze – świat duchowy.

Kwiat lotosu symbolizuje trud dojścia do oświecenia Tak jak kwiat musi przebić się przez taflę wody aby dotrzeć do promieni słońca, tak dobry człowiek nie podda się złym wpływom, a jeszcze wpływa pozytywnie na pozostałych.

Lotos to ilustracja rozwoju i rozkwitania umysłu ludzkiego i natury Buddy. W buddyzmie Budda siedzi w pełnym lotosie co ma wyrażać harmonię między samsarą - cyklem życia, a nirwaną – wyzwoleniem z życia.

W Indiach lotos jest symbolem urody ciała kobiecego, dno kwiatowe symbolizuje kosmiczną vaginę, natomiast pyłek wiecznie odradzanie się życia. Kwiat jako miejsce narodzin bogów stanowi symbol światłości, wiecznego życia, duchowego rozwoju, kobiecego piękna.

Kwiat lotosu – to boskie piękno, czystość, płodność, bogactwo, wiedza, oświecenie. Rozwój płatków to rozwój duszy. W wielu świątyniach Budda siedzi na dużym liściu lotosu. Sposób siedzenia nazywamy pozycją lotosu, którą zaleca się przy medytacjach (Padamasana). Lewa stopa powinna leżeć na prawym udzie, a prawa na lewym. Podeszwy mają być skierowane do góry, kręgosłup i plecy wyprostowane. Jest to pozycja dla poszukujących oświecenia. W hinduizmie i buddyzmie lotos uznawany jest jako roślina święta. Dlatego do świątyń przynoszone są całe pęki tych kwiatów. Często w świątyni kobiety mogły zostawić kwiaty tylko przed schodami, dalszego wstępu broni napis „Ladies are prohibited”

Lotos jest to rośliną narodową w takich krajach jak Egipt, Indie – część godła czy też Logo Vietnam Airlines

Pisząc o lotosie nie sposób pominąć kamasutry, która przy „kwiecie lotosu” – podaje, „że jest to niezbyt wymagająca, dość spokojna pozycja, zapewniająca rozluźnienie i relaks kochankom, którzy mogą dowoli rozkoszować się widokiem swoich ciał”.

W Delhi (Indie) wybudowano Świątynię Lotosu. Jest to Bahaistyczna świątynia w kształcie półotwartego kwiatu lotosu z 27 płatkami. Jest wysoka 40 m i może pomieścić 2.500 osób. W świątyni tej nie ma żadnych symboli dlatego może tam modlić się każdy niezależnie od wyznania.

O lotosie wspominają zarówno Homer jak i Herodot. Homer opisuje, że Odys trafił do Lotofagów - na wyspę szczęśliwości i niebiańskiego smaku, natomiast Herodot podaje, że południowe wybrzeża morskie Afryki zamieszkują Lotofagowie, a także Machlyowie odżywiający się lotosem oraz sporządzający z niego wino. Jak dzisiaj wiadomo nie były to rośliny Nelumbo lecz Pistacia lentiscus i Ziziphus jujuba.

Lotos orzechodajny – Nelumbo nucifera jak i Lotos żółty – Nelumbo lutea mogą być także uprawiane w naszych warunkach klimatycznych wymagają jednak przechowywania przez zimę. Rośliny są do nabycia w firmach specjalistycznych, które oferują już kilka odmian udzielając jednocześnie instruktaży. Sama uprawa nie jest kłopotliwa. Wymagane jest tylko odpowiednio duża donica - około 25 - 30 cm średnicy i pożywne podłożę.

Prof. dr hab. Tadeusz Baranowski

Adres

Odnośniki

Aktualności